χαλκογραφία

χαλκογραφία
Ο όρος χ., που ετυμολογικά έπρεπε να σημαίνει μόνο χαρακτική σε χαλκό, απέκτησε από καιρό ευρύτερο νόημα, περιλαμβάνοντας κάθε κοίλη χαρακτική σε οποιοδήποτε μέταλλο, με ποικίλες τεχνικές μεθόδους (ακουαφόρτε, ακουατίντα, καλέμι, μαλακό κερί, μαύρη τεχνοτροπία, pointe sθche). Παλαιότερη μέθοδος είναι η μέθοδος της χάραξης με καλέμι, που κατάγεται από την τεχνική του νιέλο των Φλωρεντινών χρυσοχόων, οι οποίοι, πριν παραγεμίσουν τις χαραγμένες πλάκες με αυτή την ύλη, έπαιρναν αποτυπώματα. Ακριβώς σε ένα Φλωρεντινό χρυσοχόο, τον Μάζο Φινιγκουέρα, αποδίδεται συνήθως η εφεύρεση της χ. Υπάρχουν όμως και αντιρρήσεις στη γνώμη αυτή, κυρίως όταν βρέθηκαν παλαιότερα χαράγματα σε μέταλλο (μία πλάκα, του 1406, βρίσκεται στο Μουσείο του Βερολίνου), κατασκευασμένα με τη μέθοδο που ονομάζεται en criblι, που κατάγεται όμως από την τεχνική της ξυλογραφίας. Όπως οι ξυλογραφίες, έτσι και οι εικόνες που τυπώνονταν με τη νέα μέθοδο χρησιμοποιήθηκαν αμέσως για την εικονογράφηση βιβλίων. Το 1447 τυπώθηκε στη Φλωρεντία Το Άγιον Όρος του Θεού, ένα βιβλίο εικονογραφημένο με χ. Τον ίδιο χρόνο ο Ταντέο Κριβέλι χάραξε σε χαλκό τους πίνακες της Γεωγραφικής αφήγησης του Πτολεμαίου. Περίφημη είναι η Θεία Κωμωδία του 1481 εικονογραφημένη από τον Μπάτσο Μπαλντίνι με χ. από σχέδια του Μποτιτσέλι. Μεγάλη διάδοση είχαν επίσης και τα μεμονωμένα χαρακτικά, αν και συχνά –όπως συνέβαινε ιδιαίτερα με τους γεωγραφικούς χάρτες– συγκεντρώνονταν σε λευκώματα. Έτσι άνθησαν, ήδη από τον 16o αι., πολλοί εκδοτικοί οίκοι, σε όλη την Ευρώπη (πολύ αξιόλογες οι επιχειρήσεις του Ζερόμ Κοκ και του Κριστόφ Πλαντίν στην Αμβέρσα, και των Αντόνιο Σαλαμάνκα, Αντόνιο Λαφρερί, Κλαούντιο Ντισέ κ.ά. στη Ρώμη). Οι πρώτοι αυτοί εκδότες κοσμούσαν με χ. κυρίως αρχαιολογικά έργα, αλλά τύπωναν και χαλκογραφικά αντίγραφα ζωγραφικών πινάκων και γλυπτών των γνωστότερων σύγχρονων καλλιτεχνών. Οι κυριότεροι χαράκτες ανήκαν στο περιβάλλον του Μαρκαντόνιο Ραϊμόντι, που ήταν πραγματικά ιδρυτής σχολής στον τομέα αυτό. Η ιστορία της χ. ταυτίζεται έτσι από τότε όχι μόνο με την ιστορία της χαρακτικής –για περισσότερες πληροφορίες ο αναγνώστης παραπέμπεται στα ονόματα των μεμονωμένων καλλιτεχνών– αλλά και με την ιστορία των τυπογραφείων. Από τους χαράκτες της Αναγέννησης ξεχωρίζουν τα ονόματα του Αντόνιο Πολαϊόλο και του μαθητή του Κριστόφορο Ρομπέτα, του Αντρέα Μαντένια, των Βενετσιάνων Μπενεντέτο Μοντάνια, Γιάκοπο ντέι Μπάρμπαρι (συνεργάτη του Ντίρερ), Τζιρόλαμο Μοτσέτο, Τζούλιο και Ντομένικο Καμπανιόλα· εκτός από αυτούς πρέπει vα αναφερθούν και πολλοί μαθητές και μιμητές του Ραϊμόντι: οι Μάρκο Ντέντε, Αγκοστίνο Μούζι, ο επονομαζόμενος Βενετσιάνος, ο χαράκτης ντελ Ντάντο, ο Τζόρτζιο Γκίζι, ο Τζαν Μπατίστα, οι Άνταμο και Ντιάνα Σκουλτόρε κ.ά. Με τον Παρμιτζανίνο τέλος, η τεχνική της διάβρωσης της πλάκας του χαλκού με χημικές ουσίες –που ήταν ήδη γνωστή και χρησιμοποιήθηκε από τον Ραϊμόντι, τον Ντίρερ κ.ά.– έφτασε σε τέτοια τελειότητα, που ο καλλιτέχνης αυτός να θεωρείται πραγματικός πατέρας της ιταλικής χαρακτικής με ακουαφόρτε, ενώ ένας από τους πρώτους τεχνίτες της pointe sθche ήταν ο Αντρέα Μελντόλα ο επονομαζόμενος Σκιαβόνε. Οι αναρίθμητοι συνεχιστές τους (Μπαρότσο, Ρένι, Κανταρίνι, Τεμπέστα, Ριμπέρα, Σαλβατόρ Ρόζα, Καστιλιόνε, οικογένεια ντε Ρόσι, τον 17o αι., και έπειτα τον 18o αι. οι Καναλέτο, Τιέπολο και Πιρανέζι) απλώς τελειοποίησαν την τεχνική των προηγουμένων. Στις άλλες χώρες, εκτός από τον Ντίρερ, πρέπει να αναφερθούν ιδιαίτερα ο Ρέμπραντ και ο Γάλλος Ζακ Καλό τον 17o αι., και ο Γκόγια στις αρχές του 19ου αι. Μεγάλη ανάπτυξη είχε η χ. τον 19o αι., όταν πλήθος χαράκτες εργάστηκαν για την αντιγραφή έργων ζωγράφων του παρελθόντος. Σε αυτές τις χαρακτικές μεταφράσεις, εκτός από το καλέμι χρησιμοποιήθηκαν και άλλες τεχνικές μέθοδοι, που κρίθηκαν καταλληλότερες για το είδος. Παράλληλα όμως αναβίωνε και η πρωτότυπη χαρακτική, που αργότερα κίνησε το ενδιαφέρον πολλών καλλιτεχνών πρώτης γραμμής. Με την πάροδο του χρόνου άρχισαν να δημιουργούνται και συλλογές χ., σημαντικότερες από τις οποίες είναι της Μαδρίτης, του Παρισιού και της Ρώμης. «Αθηναϊκές αρχαιότητες», χαλκογραφία του περασμένου αιώνα του Τζορτζ Κρίστοφ Κίλιαν. Xαλκογραφία του Ρέμπραντ, «Ο Ιησούς θεραπεύει τους αναπήρους».
* * *
η, Ν
1. (καλ. τεχν.) η τέχνη τής χάραξης, επάνω σε πλάκα χαλκού, εικόνων για τύπωση
2. συνεκδ. το χαλκογράφημα
3. (γενικά) χαρακτική σε οποιοδήποτε μέταλλο με ποικίλες μεθόδους.
[ΕΤΥΜΟΛ. < χαλκογράφος. Η λ. μαρτυρείται από το 1822 στον Αδ. Κοραή].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • χαλκογραφία — η 1. η τέχνη του χαλκογράφου. 2. χαλκογράφημα …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ουμανισμός — Πολιτιστικό κίνημα (λογοτεχνικό, φιλολογικό και φιλοσοφικό), που συνδυάζεται με την καλλιτεχνική Αναγέννηση των ευρωπαϊκών κρατών κατά τον 15o και 16o αι. Ο ο. ξεκινά από την τάση προς μόρφωση, την αγωγή και την πνευματική και σωματική… …   Dictionary of Greek

  • ντέφι — Κρουστό μουσικό όργανο, αρχαίας προέλευσης. Αποτελείται από ξύλινο κυκλικό πλαίσιο, στο οποίο υπάρχουν χάλκινα κύμβαλα ή κουδουνάκια. Η μία πλευρά του πλαισίου είναι σκεπασμένη με μεμβράνη ή κατεργασμένο δέρμα. Ο ήχος παράγεται με την κρούση ή… …   Dictionary of Greek

  • ξυλογραφία — Χαρακτική σε ξύλο. Τα καταλληλότερα ξύλα είναι η αχλαδιά, η μηλιά, η κερασιά, το τσιμισίρι, η συκομουριά και γενικά τα σκληρά και όχι εύθραυστα ξύλα. Υπάρχουν δύο τύποι ξ.: η ξ. σε όρθιο ξύλο και η ξ. σε πλάγιο ξύλο. Στην ξ. σε όρθιο ξύλο η… …   Dictionary of Greek

  • ακουαφόρτε — I (ιταλ. acquaforte,γαλλ. eau forte). Ειδική μέθοδος χαρακτικής σε μέταλλο. Ονομάζεται επίσης α. και το έργο που έχει εκτελεστεί με τη μέθοδο αυτή. Στην α. οι γραμμές είναι σαφέστατα διαχωρισμένες η μία από την άλλη και μπορούν να γίνουν… …   Dictionary of Greek

  • Μουσείο Μπουμπουλίνας — Το μουσείο της θρυλικής ηρωίδας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας λειτουργεί από το 1991 στο αρχοντικό της κοντά στο λιμάνι των Σπετσών, υπό τη διεύθυνση του απογόνου της Φίλιππου Δεμερτζή Μπούμπουλη. Στις τέσσερις… …   Dictionary of Greek

  • χαλκογράφημα — το, ατος το αποτέλεσμα του χαλκογραφώ, το απεικόνισμα που τυπώθηκε πάνω στο χαρτί με τη χαλκογραφία, η χαλκογραφία, η γκραβούρα …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • -γραφία — β συνθετικό θηλ. ουσιαστικών τής αρχαίας, μεσαιωνικής και νέας Ελληνικής από τα οποία τα περισσότερα προέρχονται από αντίστοιχα σύνθετα σε γράφος* και δηλώνουν: α) τρόπο γραφής ή εκτυπώσεως (πρβλ. δακτυλογραφία, στενογραφία κ.ά.) β) είδος… …   Dictionary of Greek

  • αλληγορία — Ο λεκτικός τρόπος που χρησιμοποιεί κάποιος όταν κάνει μεγάλες και τολμηρές μεταφορές αποσκοπώντας στη δημιουργία της εντύπωσης ότι εκείνα που λέει είναι διαφορετικά από εκείνα που σκέπτεται: Μη γεύεσθαι μελανούρων («μη μιλάτε στους κακούς… …   Dictionary of Greek

  • αλχημεία — Ψευδοεπιστήμη που ασκήθηκε κατά την τελευταία περίοδο της αρχαιότητας και τον Μεσαίωνα. Σκοπός της ήταν η μετατροπή οποιουδήποτε μετάλλου σε χρυσό, ενώ ορισμένοι κλάδοι της οδήγησαν σιγά σιγά στη σύγχρονη χημεία. Ετυμολογικά, η λέξη α. φαίνεται… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”